Wie zorgt voor uw minderjarige kinderen als u er zelf niet meer bent?
Iedere ouder vindt dat hij bij uitstek geschikt is om zijn of haar kind op te voeden. Wettelijk komt de (biologische) ouder het gezag over het minderjarig kind toe. De onderhoudsplicht van een ouder jegens zijn kind bestaat wettelijk zelfs tot de leeftijd van éénentwintig jaar.
Kinderen geboren uit een huwelijk staan onder gezag van beide ouders. Ook bij echtscheiding regelen ouders vaak gezamenlijk het gezag: het zogenaamde co-ouderschap.
Echter, in het geval beide ouders onverwachts komen te ontbreken moet er in dat gezag worden voorzien. In dat geval moet een voogd worden aangewezen. Indien de ouders zelf niets geregeld hebben, zal de kantonrechter de voogd moeten benoemen. De kantonrechter is een deskundig jurist, maar veelal niets van de behoeften en verzorging van de specifieke kinderen en hun omgeving. Hiertoe zal de Raad voor de Kinderbescherming om advies worden gevraagd. Dit advies volgt het belang van het minderjarige kind en het advies is bindend. De meeste ouders vinden uiteraard dit scenario niet wenselijk.
Wie zorgt er voor de kinderen als de beide ouders er niet meer zijn? De meeste ouders staan hier niet bij stil. Bij uiterste wilsbeschikking (testament) kan iemand worden benoemd die voor de minderjarige kinderen moet zorgen: de zogenaamde voogdij-regeling. Dit regelt u bij de notaris.
De bij testament benoemde voogd hoeft pas bij het overlijden van beide ouders en ingeval één of meer kinderen minderjarig zijn ten tijde van het overlijden van hun ouders zijn functie te aanvaarden. Deze persoon hoeft dus niet bij het opmaken van het testament gevraagd te worden. Het vooraf consulteren van de voogd is natuurlijk wel wenselijk en raadzaam. Aan de andere kant is het eveneens mogelijk, zo niet aan te bevelen een ‘reservevoogd’ te benoemen. Deze ‘reserve-voogd’ komt in beeld zodra de eerstbenoemde voogd zijn functie niet wil of niet kan aanvaarden. Daarbij kunnen bij testament meerdere wensen omtrent de verzorging en opvoeding van de minderjarige kinderen worden opgenomen. Zo kan worden bepaald dat het de wens van beide ouders is dat de minderjarige kinderen in het gezin van de voogd worden opgenomen. En indien dat niet mogelijk blijkt te zijn, kan worden bepaald dat de minderjarige kinderen in ieder geval bij elkaar dienen te blijven.
De kosten van de opvoeding en verzorging van de minderjarige kinderen zal uit het vermogen van de kinderen moeten worden voldaan. De voogd hoeft dus niet uit eigen middelen de kosten van opvoeding en verzorging van de minderjarige kinderen die hij of zij onder zijn of haar gezag heeft te betalen.
De voogd krijgt met ingang van het overlijden van de laatste ouder het gezag over de minderjarige kinderen; de bij testament benoemde voogd neemt de verzorging en opvoeding van de minderjarige kinderen over. Daarnaast heeft de voogd automatisch het beheer over het vermogen van de minderjarige kinderen, waaronder uitdrukkelijk begrepen het erfenisvermogen.
De voogdij eindigt van rechtswege door het bereiken van de achttienjarige leeftijd van het betreffende kind. Hiermee eindigt ook het vermogensbeheer van de voogd. Met het bereiken van de leeftijd van 18 jaar zijn de kinderen handelingsbekwaam om zelf over het vermogen te beschikken. In het geval een ouder voor zijn of haar kind 18 jaar te jong vindt om geheel zelfstandig het vermogen te beheren, bestaat de mogelijkheid na de leeftijd van 18 jaar een opvolgend bewindvoerder te benoemen. Deze bewindvoerder kan dezelfde persoon zijn als de voogd, maar kan ook een andere persoon zijn. De bewindvoerder heeft tot taak om samen met het kind het vermogen te beheren. Op deze manier wordt een eventuele vervolg- of beroepsopleiding gewaarborgd. De instelling van het bewind over het vermogen van het kind voorkomt dat door het kind het vermogen wordt besteed aan consumptieve doeleinden. Bij het testament waarin de bewindvoerder wordt benoemd wordt tevens een leeftijd bepaald dat het bewind eindigt.
Veel ouders hebben thuis een handgeschreven document betreffende de voogd-aanwijzing respectievelijk de instelling van een bewind, maar dit is niet rechtsgeldig.
De enige manier om iemand aan te wijzen die voor de minderjarige kinderen moet zorgen als de beide ouders zijn overleden, is het testament waarin een voogd wordt aangewezen.