Veel mensen die een testament maken willen de ‘koude kant’ uitsluiten. Dat doe je met een ‘uitsluitingsclausule’. Dat betekent dat bij een echtscheiding de koude kant geen aanspraak kan maken op de erfenis. Maar wat nu als de ouders willen dat het vermogen ook na het overlijden van hun kind bij de kleinkinderen – en dus niet bij de koude kant – terecht komt?
Als er alleen een uitsluitingsclausule is opgenomen kan het kind immers, als het huwelijk goed blijft, via een testament zelf bepalen waar het vermogen terecht komt.
Een voorbeeld. Huize Welgelegen is al honderd jaar in bezit van de familie Van Kesteren. Vader Van Kesteren wil graag regelen dat het huis bij zijn enige zoon Kees terecht komt en daarna bij de kleinkinderen Eric en Jan. Kees is in gemeenschap van goederen getrouwd met Marti. Als vader alleen een uitsluitingsclausule opneemt, heeft Marti weliswaar bij echtscheiding geen recht op het huis, maar bij het overlijden van Kees wel. Kees kan namelijk in zijn testament opnemen dat Marti alles erft. En dat betekent dat als Marti zou hertrouwen, dat het huis wel eens bij de ‘echte koude kant’ terecht kan komen, namelijk bij de nieuwe echtgenoot van Marti.
Fideï-commis in het testament
Wat kan vader doen? Vader kan in zijn testament een zogenaamd fideï-commis opnemen waarin hij bepaalt dat als Kees overlijdt, het huis op grond van het testament van vader moet worden doorgegeven aan de kleinkinderen Eric en Jan. Hier kan noch Kees, noch Marti iets tegen doen.
Zo’n fideï-commis is in nog een aantal situaties bruikbaar. We noemen er twee.
Mensen die gescheiden zijn, maken vaak een testament met een fideï-commis. Piet is gescheiden van Marie. Als Piet iets nalaat aan zijn kinderen, en een kind daarna overlijdt zonder partner en/of kinderen, zou Marie alsnog een deel van de erfenis van Piet erven. Piet kan echter in zijn testament opnemen dat Marie niet via de kinderen een deel van zijn erfenis kan krijgen. In het fideï-commis kan worden opgenomen dat niet Marie, maar bijvoorbeeld de broers en zussen van het kind de erfenis krijgen. Of als die er niet zijn bijvoorbeeld de familie van Piet.
Ook kan een fideï-commis successierechten besparen als één of meer kinderen alleenstaand zijn. Als een alleenstaand kind de erfenis krijgt van zijn ouders en vervolgens zelf overlijdt, zijn de broers en zussen erfgenaam. Zij betalen een tarief van 26-53%. Zouden de ouders een fideï-commis hebben opgenomen, dan krijgen de broers en zussen het gedeelte van de erfenis dat het overleden kind van zijn ouders heeft geërfd via de testamenten van de ouders, zodat er een tarief van 5-27% van toepassing is.
Wanneer u een fideï-commis wilt opnemen in uw testament is het goed om de gevolgen vooraf met uw notaris te bespreken en eventueel een afwijkende regeling te treffen.