Dementie en de financiën

In Nederland krijgt één op de vijf mensen een vorm van dementie. Een bekend symptoom van dementie is vergeetachtigheid, verminderd beoordelingsvermogen, ongeremdheid en achterdochtigheid. Dit heeft tot gevolg dat er sprake zou kunnen zijn van wilsonbekwaamheid. Bij veel dementerende ouderen neemt de partner het beheer van de financiën over. Bij alleenstaande ouders nemen de kinderen deze verantwoordelijkheid vaak op zich. Dat is echter niet altijd gemakkelijk en verloopt niet altijd volgens het (juridische) boekje. Dementie en de financiën is een onderwerp waar tijdig over na moet denken.

Er zijn een aantal mogelijkheden om de financiën van ouders met (beginnende) dementie goed te regelen.

Volmacht bij dementie

Bij een door een notaris opgestelde akte verleent de volmachtgever (ouder) volmacht aan de gevolmachtigde (kinderen). Deze akte wordt door de volmachtgever ondertekend. Hiervoor is van belang dat de ouder op het moment van het ondertekenen van de akte wilsbekwaam is. Door het progressieve karakter van dementie is het dus van belang om snel in actie te komen als de eerste tekenen van dementie zich openbaren. De volmacht blijft geldig als de volmachtgever na verlening van de volmacht wilsonbekwaam wordt. Op grond van de volmacht kan de gemachtigde financiële handelingen uit en op naam van de volmachtgever verrichten, zoals het beheren van bankrekeningen, het betalen van facturen, het innen van vorderingen, het verrichten van aangiftes of het verkopen van onroerend goed.

Bij de keuze voor een volmacht blijft de volmachtgever (ouder) zelf in staat financiële handelingen te verrichten. Dat kan een nadeel zijn, omdat het terugdraaien van impulsieve door dementie gedreven aankopen in de praktijk vaak tot problemen leidt. Er moet worden aangetoond dat de ouder ten tijde van de aankoop wilsonbekwaam was en dat is lastig te bewijzen. Meer weten over een wilsverklaring en/of notariële volmacht? Volg de link voor een korte uitleg.

Bewind bij dementie

Bewind moet bij de kantonrechter worden aangevraagd door een naast familielid (echtgeno(o)t(e), partner, kinderen). De bewindvoerder zal in eerste instantie ook in deze kring worden gezocht, maar het is ook mogelijk een externe bewindvoerder aan te laten stellen, zoals: een professionele bewindvoerder, eventueel verbonden aan een bank of zelfstandig, of een notariskantoor.

Bij bewindvoering krijgt de bewindvoerder het beheer over het vermogen van de rechthebbende (ouder). De rechthebbende heeft geen zeggenschap meer over dat vermogen. Een door de rechthebbende verrichte rechtshandeling (bijvoorbeeld een impulsieve aankoop) is ongeldig als de wederpartij het bewind kende of behoorde te kennen. Hier moet worden aangetoond dat de wederpartij op de hoogte was of had moeten zijn van het bewind en ook dat is lastig te bewijzen.

Curatele bij dementie

Om de bewijsproblematiek voor te zijn, kan gekozen worden voor ondercuratelestelling. Dat is de enige manier die de wet biedt om impulsieve door dementie gedreven aankopen te bestempelen als nietig. Nietigheid wil zeggen dat de transactie/aankoop nooit heeft plaatsgevonden. Door ondercuratelestelling wordt de curandus (ouder) wettelijk handelingsonbekwaam. Curatele vertoont in financiële zin grote gelijkenis met bewind. De curatele moet worden gepubliceerd, zodat derden geacht worden hiervan op de hoogte te zijn.

Mentor bij dementie

Kun je je eigen belangen niet meer behartigen, dan kan gekozen worden voor mentorschap. De mentor neemt dan, waarbij het kan met jou, belangrijke beslissingen. Dit gaat meestal over onderwerpen als verpleging, behandeling, verzorging of begeleiding.

De financiële gevolgen van dementie kunnen enorm zijn. Veel problemen kunnen worden voorkomen als ouders al in een vroeg stadium bepalen wie hun belangen behartigen als ze dat zelf niet meer kunnen.

Levenstestament en dementie

Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor het opstellen van een levenstestament. Ook als je het zelf allemaal niet meer zo goed weet wil je dat iedereen op de hoogte is van je wensen en belangen. Ook wil je voorkomen dat je familie belangrijke zaken uiteindelijk via een rechter moet beslissen. Heb je er weleens over nagedacht wat de gevolgen kunnen zijn van dementie en waarom het belangrijk is om alles goed vast te laten leggen in een levenstestament? In een ander artikel geven we meer informatie over de mogelijkheden bij een levenstestament.