Wanneer een nalatenschap door één of meer erfgenamen is aanvaard onder het voorrecht van boedelbeschrijving (beneficiaire aanvaarding), dan dient de nalatenschap op een bijzondere wijze te worden afgewikkeld. De nalatenschap dient alsdan te worden vereffend. Een vereffening houdt in dat de nalatenschap moet worden afgewikkeld overeenkomstig bepaalde regels in de wet. De wet geeft aan welke procedure moet worden gevolgd. Op grond van de wet zijn er verder nog een aantal mogelijkheden om de kantonrechter te verzoeken tot opheffing van bepaalde verplichtingen van de procedure inzake de wettelijke vereffening of tot opheffing van de gehele vereffeningsprocedure.

Vereffenaar

Bij een beneficiair aanvaarde nalatenschap zijn in beginsel alle erfgenamen vereffenaar. Uit praktisch oogpunt wordt meestal één van de erfgenamen of een derde als gevolmachtigde aangewezen om namens alle erfgenamen de vereffeningswerkzaamheden te verrichten. In bepaalde gevallen kan de rechtbank een vereffenaar benoemen.

Lichte of zware vereffening

Er kan vervolgens sprake zijn van een ‘lichte’ vereffening en een ‘zware’ vereffening. Een vereffenaar die door de rechtbank is benoemd dient de zware vereffeningsprocedure te volgen. Bij beneficiaire aanvaarding door één van de erfgenamen is de lichte vereffening van toepassing. Een vereffenaar heeft tot taak de nalatenschap goed te beheren. De vereffenaar kan niet zonder medewerking van de erfgenamen (of machtiging van de kantonrechter) over goederen van de nalatenschap beschikken.

Vereffeningsprocedure

Bij een ‘lichte’ vereffeningsprocedure heeft de vereffenaar de volgende verplichtingen op grond van de wet:

het (laten) opmaken van een boedelbeschrijving (onderhands of notarieel), waarin een voorlopige staat van de schulden is opgenomen;
het neerleggen van deze boedelbeschrijving bij de griffie van de rechtbank (of een boedelnotaris) ter inzage van de erfgenamen en de schuldeisers van de nalatenschap;
de schriftelijke oproeping van de schuldeisers van de nalatenschap;
het verkopen van de goederen van de nalatenschap, voor zover dit voor de voldoening van de schulden van de nalatenschap nodig is. Omtrent de keuze van de te verkopen goederen en de wijze van verkoop dient de vereffenaar zo veel mogelijk te overleggen met de erfgenamen;
de voldoening van de schulden van de nalatenschap.

Indien het saldo van de nalatenschap niet voldoende is om alle schulden te voldoen, dan dient er gekeken te worden welke schuldeisers voorrang hebben bij de voldoening van de schulden. Het kan dus zo zijn dat niet alle vorderingen kunnen worden voldaan. De kantonrechter kan bij een beneficiair aanvaarde nalatenschap de erfgenamen ontheffen van de verplichting om een boedelbeschrijving ter inzage te leggen (relatief eenvoudige nalatenschap waarbij alle schulden kunnen worden betaald).